اطلاعات معماری

مثال:مدرسه

1.ضوابط و استانداردهای کلی طراحی معماری فضاهای آموزشی

آیین کار ایمنی درهای مدارس
آیین کار ایمنی پنجره های مدارس[1]
آیین کار ایمنی کریدورها و راهروهای مدارس [2]
ضوابط طراحی ایمنی پلکان [3]
اصول طراحی ایمنی مدارس در برابر آتش (مبحث فرار ) [4]


ضوابط و استانداردهای کلی فضاها

آیین کار ایمنی درهای مدارس
1ـ درهای فضاهای آموزشی باید طوری نصب شوند که جهت بازشوی آنها به طرف خارج باشد.
2ـ در فضای پلکان ها حداقل به اندازه یک پاگرد محل نصب در باید تا اولین پله فاصله داشته باشد.
( حداقل به اندازه پاگرد )
3ـ در سالن ها بهتر است در خروجی وسط دیوار نصب شود .
4ـ در راهروها محل اتصال در باید عقب تر از محل عبور باشد تا مانع عبور و مرور نگردد.
5ـ در فضای پلکان جهت بازشوی در به سمت دیوار باشد نه پله ، به صورتی که مانع عبور و مرور نشده و از عرض پاگرد کاسته نشود .
6ـ درها نباید در محلی نصب شوند که در حالت باز مانع و یا مزاحم باشند.
7ـ در مدارس باید حتی المقدور از کاربرد درهای شیشه ای اجتناب شود و در صورت استفاده از این نوع درها در فضای غیر آموزشی باید با نصب علائم روی آن با مشخص نمودن حاشیه در شیشه ای از طریق نصب نوارهایی در پیرامون شیشه با آگاهی دادن به افراد از بروز حوادث جلوگیری شود .
8ـ اگر در فضاهای غیر آموزشی مدرسه از درهای بادبزنی که در دو جهت قابل بازشدن هستند ، استفاده شود باید قسمتی از آن دارای شیشه باشد تا افرادی که در دو طرف آن در رفت و آمد هستند یکدیگر را رویت و از برخورد جلوگیری شود .
ارتفاع شیشه خور از کف برای کودکان 75 سانتیمتر و برای بزرگسالان 75/1 متر می باشد.
9ـ در مدارس نباید از درهای بادبزنی دو لنگه مخصوصاً نوع سنگین آن استفاده شود .
10ـ برای جلوگیری از گیر کردن لبه آستین و یا بند کیف به دستگیره در، دستگیره باید خم شده باشد و یا فاصله آن از سطح از 3 میلیمتر بیشتر نباشد.
11ـ فاصله دستگیره تا لبه در نباید کمتر از 5/7 میلیمتر باشد .
12ـ درهای قاب فولادی مورد استفاده برای محلهایی که بیش از 100 نفر متصرف دارد باید فقط دارای یک قفل باشد .
13ـ درهای کشویی فقط برای فضاهایی مجاز است که متصرفین آن کمتر از 50 نفر باشد و نیروی بازکردن این نوع درها نباید بیش از 67 نیوتن ( 7/6 کیلوگرم ) باشد .
14ـ در رختکن مدارس شبانه روزی باید به گونه ای باشد که برای کودکان از سمت داخل به راحتی قابل بازشدن باشد .
15ـ هر اطاق یا فضایی که ظرفیت متصرفین آن بیش از 50 نفر بوده و یا مساحت آن بیش از 93 متر مربع باشد بایستی حداقل دارای دو در خروجی جداگانه باشد که عملاً مجاور یکدیگر قرار می گیرند.
16ـ عرض مفید بازشوی درها نباید کمتر از 81 سانتیمتر باشد. اگر از درهای دو لنگه استفاده شده است عرض مفید بازشوی یک لنگه از آنها نباید کمتر از 81 سانتیمتر باشد .
17ـ عرض مفید درهای تک لنگه ای در معابر خروجی نبایستی بیش از 122 سانتیمتر باشد .
18ـ سطح کف دو طرف در باید در یک سطح باشد و این یکسانی سطوح باید حداقل به اندازه عرض لنگه بزرگتر در ادامه داشته باشد .
19ـ هنگام چرخش در به سمت مسیر خروجی باید اجازه دهد که حتی المقدور 2/1 عرض خروجی مورد نیاز راهرو یا کریدور باز و بدون مانع باشد . وقتی در کاملاً باز می شود برآمدگی و جلو آمدگی در نباید بیش از 18 سانتیمتر از عرض راهرو یا کریدور را مسدود نماید.
20ـ درهای دوار نباید برای فضاهایی که بیش از 50 نفر بوده تعبیه گردد.


£ آیین کار ایمنی پنجره های مدارس[1]

1ـ طرح و ابعاد پنجره نباید طوری باشد که شیشه خور آن دارای سطح بزرگی باشد .
2ـ بر حسب طرح در بعضی موارد می توان با رعایت مسائل ایمنی در جلوی پنجره ها بالکن و یا تراس کم عرض در نظر گرفت .
3ـ جهت جلوگیری از سقوط کودکان در طبقات بالاتر می توان از حفاظ استفاده نمود.
4ـ هر نوع کلاس یا فضای آموزشی با مساحت بیش از 23 متر مربع بایستی حداقل دارای یک پنجره جهت خروج اضطراری یا تهویه باشد .
5ـ پنجره ها بایستی از داخل و بدون استفاده از وسایل و ابزار قابل بازشدن باشد و حداقل ابعاد بازشوی پنجره بایستی به ترتیب ( 50 سانتیمتر عرض و 60 سانتیمتر ارتفاع ) بوده و سطح بازشوی آن از 53/0 متر مربع کمتر نباشد.
6ـ ارتفاع لبه پایین بازشوی پنجره از کف تمام شده نباید بیش از 112 سانتیمتر باشد .
7ـ فاصله قفل یا وسیله بازکردن پنجره از کف تمام شده نباید بیش از 137 سانتیمتر باشد .
8ـ در صورتیکه کلاس یا فضای آموزشی دارای یک در باشد که مستقیماً به یک فضای باز ارتباط دارد می توان از تعبیه پنجره برای آن صرفنظر نمود.
9ـ محل نصب پنجره نباید طوری باشد که در موقع بازشدن ایجاد برخورد مزاحمت نماید.
10ـ پنجره هایی که در انتهای راهروها و کریدور و پاگرد پلکان ها نصب می گردند باید از کف دارای ارتفاع 80 سانتیمتر باشد و در غیر اینصورت تا این ارتفاع ( 80 سانتیمتر ) دارای نرده چوبی و یا فلزی مناسب باشند .

آیین کار ایمنی کریدورها و راهروهای مدارس [2]

1ـ عرض راهروها در مدارس چهار کلاسه باید 4/2 متر باشد و به ازاء هر کلاس بیشتر 20 سانتیمتر به عرض آن اضافه شود .
2ـ سطح راهروها برای 8 تا 15 کلاس 10% تا 27 کلاس 12% و تا 36 کلاس 14% و بیشتر از آن 15% کل سطح زیر بنا .
3ـ سطح راهروها برای دوره های دبیرستان تا 12 کلاس 12% و بیشتر از 12 کلاس 15% کل سطح زیربنا .
4ـ راهروهای ارتباطی ساختمانها که در فضای آزاد قرار گرفته اند باید سرپوشیده باشند ، از این راهروهای سر پوشیده می توان در فصول سرد و در مواقع بارندگی به عنوان فضای تفریح استفاده می شود.
5ـ چنانچه از بالکن و یا پل ارتباطی بین دو ساختمان به عنوان راهرو استفاده شود ، جهت جلوگیری از سقوط باید نرده حفاظتی به ارتفاع حداقل 80/1 متر از کف راهرو داشته باشد .
6ـ فاصله میان نرده های موازی نباید بیشتر از 10 سانتیمتر باشد .



ضوابط طراحی ایمنی پلکان [3]
1ـ تعداد پله ها در هر پلکان از سه پله کمتر نباشد .( وجود یک یا دو پله باعث بهم خوردن تعادل حرکتی دانش آموزان می شود. )
2ـ برای پلکانهای با تعداد بیش از سه پله باید دارای نرده محافظ باشد .
3ـ در صورتیکه عرض یکسر پلکان بیش از 3 متر باشد در این صورت بهتر است در وسط نیز دارای نرده باشد .
4ـ پلکانهای رابط مانند پلکان محوطه باز باید دارای نرده حفاظتی باشند.
5ـ ارتفاع نرده برای بزرگسالان باید cm90 و برای خردسالان 75 ـ 80 سانتیمتر باشد.
6ـ قطر پروفیل دستگیره پلکان 35 میلیمتر و فاصله آن از دیوار مجاوز حداقل 70 میلیمتر می باشد.
7ـ شیب کف پله نباید از 2% درصد بیشتر باشد .
8ـ در هر پلکان عرض کف های پله با هم برابر و نیز ارتفاع سینه های پله با هم مساوی باشند.
9ـ شیارهای لبه پله در جهت طول پلکان باشد تا باعث خطای چشم نشود .
10ـ فاصله میان پله و سقف بالای آن نباید از 2 متر کمتر باشد. ( این فاصله به طور عمودی اندازه گیری می شود. )
11ـ برای تعیین اندازه کف پله و ارتفاع سینه پله از فرمول زیر استفاده شود .
63 تا 2h + t = 61
کف پله = t و ارتفاع پله = h


£ اصول طراحی ایمنی مدارس در برابر آتش (مبحث فرار ) [4]

1ـ اصطلاحات
ـ تخلیه خروج : بخشی از راه خروج که بین خروج و معبر عمومی قرار گرفته است .
ـ حریق بند : قسمتهایی از بنا شامل دیوار ، سقف و کف مقاوم حریق که بتواند در مقابل سوختن تمام بار حریق واقع در فضای مربوط به خود ایستایی و مقاومت کند .
ـ در خودکار بسته شونده : این اصطلاح به درهای حریق یا سایر بازشوها گفته می شود که به منظور بسته شدن در یا باز شدن آن به هنگام حریق در اثر واکنش به برخی از محصولات احتراق یا از طریق گرفتن فرمان از محل دیگر است .
ـ دیواردود بند : دیوار یا دیواره ای است که راهروی خروج را قطع می کند و به یک یا چند در مجهز است. این دیوار باید مانع گسترش آتش و دود باشد .
ـ سطح مخاطره آمیز : فضاهایی از ساختمان که عملکردهایی شامل نگهداری ، تهیه و یا کاربرد مواد بسیار قابل احتراق ، مواد منفجره ، مواد تولید کننده دود و یا گازهای سمی ، مواد شیمیایی مضر و مهلک که امکان تولید شعله ، انفجار ، مسلم یا ایجاد حساسیت داشته باشد را سطوح مخاطره آمیز گویند.
ـ ظرفیت راه خروج : مجموع مقدار عرضی که مجموع راه خروج در تمام طول مسیرها با توجه به بار تصرف با آن اندازه می شود در شرایط معمولی حداقل مقدار این عرض 76 سانتیمتر است .
2ـ طراحی کلیه راههای خروج در ساختمان مدارس می بایست به گونه ای باشد که اولاً به وضوح قابل رؤیت متصرفان باشد و ثانیاً به طرز آشکاری علامت گذاری شده باشد به طوریکه راه منجر به مکان امن به روشنی قابل دسترسی باشد .
3ـ طول مسیر دسترسی به خروجی ها باید در روی کف و در طول محور مرکزی راه عبور معمول و از فاصله 30 متر مانده به دورترین نقطه هر فضا تا وسط در خروج اندازه گیری شود .
4ـ تمام راهروهایی که به عنوان دسترسی خروجی برای تخلیه بیش از 30 نفر در نظر گرفته میشوند با کاربرد اجزای سازه ای مقاوم باشند و حداقل یک ساعت در مقابل حریق از دیگر بخشهای ساختمان مجزا باشند و درهایی که به آنها باز می شوند حداقل به مدت 30 دقیقه در برابر حریق مقاوم باشند . طرح و نصب این درها باید به گونه ای باشد که احتمال نشت دود از آنها به حداقل ممکن کاهش یابد .
5ـ راهروهای دسترسی خروجی باید دارای حداقل 250 سانتمتر عرض مفید باشد.
6ـ استقرار هر نوع تأسیسات و تجهیزات از قبیل آبخوری ، جالباسی و غیره چه به صورت ثابت و چه قابل انتقال در راهروهای دسترسی خروج به شرطی مجاز خواهد بود که عرض مفید راه به کمتر از 183 سانتیمتر کاهش نیابد .
7ـ در راهروهای دسترسی خروج ، هیچ بن بستی نباید دارای طول بیش از 6 متر باشد .
8ـ راهروهای دسترسی به ردیفهای صندلی باید حداقل 107 سانتیمتر عرض مفید داشته باشند مگر آنکه راهرو از یک طرف با دیوار مجاور باشد که در آن صورت عرض مفید آن می تواند به حداقل 91 سانتیمتر
کاهش یابد . راهروهایی که برای دسترسی به حداکثر 60 صندلی در نظر گرفته شوند استثنائاً می توانند
حداقل 76 سانتیمتر عرض مفید داشته باشند . آرایش و موقعیت راهروها و صندلی ها در هر حال باید به گونه ای باشد که بین هر صندلی و راه حداکثر 6 صندلی وجود داشته باشد .
9ـ طول دسترسی های خروج در ساختمان مدارس از هر نقطه بنا نباید از 45 متر بیشتر شود مگر آنکه تمام بنا با شبکه با رنده خودکار تأیید شده محافظت شده باشدکه در آن صورت استثنائاً این طول به 60 متر افزایش می یابد.
£ آتش (1) : [5]
10ـ در ساختمانهای آموزشی که در طبقات بالای همکف بیش از 75 نفر و یا در زیر همکف بیش از 40 نفر باشند ، پلکانها ، راهها و مسیرهای خروج ( اعم از ورودیها ، هالها ، پاگردها و غیره ) باید با دیوارهای غیر قابل احتراق حداقل 2 ساعت مقاوم حریق به طور کامل درزبندی و مجزا شوند .
11ـ محافظت بازشوها توسط درها و پنجره های حریق بر حسب محافظت و رعایت حداکثر سطح مجاز شیشه خور در آنها به شرح زیر می باشد :



12ـ ایجاد هرگونه روزنه نفوذی در دور بندهای خروج مجاز نمی باشد مگر در موارد زیر :
ـ عبور داکتها و دیگر تجهیزات لازم در مواردی که تراکم هوا و ایجاد فشار مثبت در درون دوربند خروج ، ضروری اعلام شود .
ـ عبور لوله های مربوط به شبکه های آتش نشانی .
ـ عبور لوله های هادی برق ویژه فضای خروج .
13ـ فقط آن دسته از پلکانهای خارجی بنا می توانند به عنوان خروج محسوب شوند که دارای مشخصات زیر باشند :
ـ ساختار آنها توسط دیوار با نرخ حداقل 2 ساعت مقاوم حریق در فضاهای داخلی جدا باشد و از نزدیکترین بازشو دست کم 3 متر فاصله داشته باشد.
ـ به بام بخش دیگری از بنا یا 6 بام بنای مجاور که ساخته مقاوم حریق و راه خروج ایمن و پیوسته ای دارد ارتباط داشته باشد.
ـ دارای جان پناه باشد .
14ـ درهای مقاوم در برابر آتش بایستی خودکار باشند و خود به خود بسته شوند و بر روی آن علایم هشدار دهنده نصب شود و به جز در مواقع اضطراری بایستی بسته باشند . در نزدیکی راه پله قرار گیرند و تا مدت زمان 2/1 ساعت در مقابل آتش مقاوم باشند.
15ـ درهای بازشو به قفسه های پلکان ، وقتی که کاملاً باز هستند نبایستی از میزان عرض گذر عبور مؤثر بکاهند و نبایستی کمتر از عرض پاگرد در نظر گرفته شوند و عرض گذر نباید کاهش پیدا کند به طوری که عرض آن کمتر از پهنای راه پله نباشد . عرض دری که به داخل پاگرد راه پله باز می شود نبایستی بیشتر از 900 میلیمتر باشد .
16ـ مساحت فضای پناهدهی در هر یک از دو طرف خروجیهای افقی باید برای تمام متصرفان هر دو طرف تکافو نماید . به این منظور در هر طرف باید به ازای هر نفر حداقل 28/0 متر مربع مساحت خالص در نظر گرفته شود .
17ـ در مدارس سه طبقه و بیشتر دو راه پله لازم است اما در این حالت تعداد بیشتری لازم است :
الف) فاصله تا نزدیک ترین راه پله بیشتر از 30 متر باشد ( برای انتهای بن بست بیشتر از 18 متر باشد )
ب) تعداد ساکنین طبقه بالاتر بیش از 120 نفر باشد .
ج) برای رعایت توصیه هایی که در جداول عرض راه پله ها با تعداد کودکان داده شده است .
د) برای انطباق با توصیه های جداول 1 در مورد خروجی از سالنهای مرتبط با ساختمان در طبقات بالاتر از همکف .
18ـ در مدارس دو طبقه یک راه پله کافی است مشروط بر اینکه :
الف) تعداد ساکنین طبقه اول کمتر از 120 نفر باشد .
ب) در صورتی که فاصله هر دو تا پله کمتر از 18 متر باشد و یا توسط دیوارهای جداکننده متحرک کمتر از 12 متر شود .
ج) هیچ قسمتی از راه پله ها از لحاظ آتش سوزی مخاطره آمیز نباشد .
19ـ حداقل عرض راه پله باید 110 سانتیمتر باشد .
20ـ اگر عرض راه پله مساوی و یا بیش از 220 سانتیمتر باشد باید به وسیله میله دستگیره به دو قسمت تقسیم گردد که هر کدام مساوی یا بیش از 110 سانتیمتر باشد .
21ـ حداقل باید جعبه پله در طرفین ساختمانهای آموزشی قرار گرفته باشد اگر طراحی یا ابعاد ساختمان امکان چنین وضعی را ندهد ، بیش از 60 شاگرد ( دو کلاس 30 نفره ) بعد از محدوده پلکان وجود داشته باشند در غیر اینصورت باید در منطقه بن بست پله فرار پیش بینی نمود .
22ـ پلکان باید به طریقی طراحی شود که راه تخلیه افقی ( راهروها ) آن را قطع نکند تا تمام دانش آموزان کلاسها به طرف پله و در جهت خروج ساختمان هدایت شوند . قفس پله با دیوارهای پر یا پنجره های رو به خارج ساختمان محصور گردد تا در مواقع حریق از شعه و دود محفوظ بماند .
23ـ ابعاد پله :
الف) h : ارتفاع پله کمتر یا مساوی 163 میلی متر باشد .
ب) w : کف پله کمتر یا مساوی 280 میلی متر باشد و هرگز کمتر از 250 میلی متر نشود .
24ـ تعداد پله های یک رشته پله باید حداقل بیشتر یا مساوی 3 عدد باشد و حداکثر کمتر یا مساوی 15 عدد باشد . تغییر سطح باید قابل رؤیت بوده و فرد باید متوجه این تغییر و اختلاف سطح شود .
25ـ زمانیکه ساختمان دچار حریق می شود بلافاصله احتمال دارد که اطراف پله فرار را شعله های آتش و دود فرا گیرد لذا توصیه می شود در ساختمانهای بیش از 4 طبقه پله فرار به وسیله کانال عمودی محافظت شود .
26ـ حداکثر شیب مسیر نباید از 1 به 8 و حداکثر ارتفاع آن از 7/3 متر بیشتر باشد البته در مواردی که شیب از 1 به 15 بیشتر نیست نیازی به پاگرد نخواهد بود . شیب باید از تراز پایین تا بالا کاملاً یکنواخت باشد .
27ـ هر شیب راه باید حداقل 12 سانتیمتر عرض مفید داشته باشد .
28ـ سرانه دانش آموزان به فضاهای آموزشی :




29ـ عرض هر یک از قسمتها و اجزای مختلف راه خروج به ازای هر نفر 8/0 سانتیمتر و عرض سایر خروجها با مسیر افقی با شیبدار به ازای هر نفر 5/0 سانتیمتر در نظر گرفته شود .
30ـ عرض هیچیک از دسترسهای خروج نباید از 91 سانتیمتر کمتر شود .
31- در هر طبقه ساختمان آموزشی حداقل دو راه مجزا و دور از هم لازم است . اما چنانچه بار متصرف تمام طبقات یا بخش هایی از آنها بین 500 تا 1000 نفر باشد حداقل 3 راه خروج مجزا و دور از هم لازم است و برای بیش از 1000 نفر حداقل 4 راه خروج مستقل لازم است .

£ آیین کار اصول طراحی ایمنی مدارس در برابر آتش :[6]

1ـ زمانی که ساختمان آموزشی از خیابانهای اصلی و جاده دور می باشد مسیر دسترسی جهت خودروهای آتش نشانی مورد نیاز است و عرض هر مسیر دسترسی که امکان عبور خودروهای آتش نشانی از آن باشد بایستی حداقل دارای 3 متر پهنا باشد .
2ـ جهت مانور خودروهای آتش نشانی و عملیات نجاب بایستی در مقابل ورودی اصلی ساختمان تا فاصله 6 متری از آن هیچگونه مانعی وجود نداشته باشد .
3ـ می بایست یک منبع آب قابل دسترسی در فضاهای باز اماکن آموزشی تعبیه شود و علاوه بر این وجود یک یا دو شیر آب آتش نشانی در نزدیکی و مجاور مراکز آموزشی ضروری است بویژه اگر این اماکن دور از معابر اصلی باشند .
4ـ مأموران آتش نشانی نیز به طور معمول نبایستی جهت اطفاء آتش سوزیهای احتمالی بیش از 100 متر لوله کشی نمایند به همین دلیل فاصله دورترین نقطه همکف ساختمان از نزدیکترین شیر آب آتش نشانی بایستی اجازه این عمل را بدهد .
5ـ لوله های خشک و تر آب آتش نشانی داخلی معمولاً در مدارس مورد نیاز نخواهند بود مگر آنکه ساختمان مدرسه بیش از 4 طبقه ارتفاع داشته و یا دور از معابر اصلی عبود خودروهای آتش نشانی قرار داشته باشد .
6ـ علاوه بر خاموش کننده های آبی و کف ، تجهیزاتی از نوع آبی بایستی در سرتاسر ساختمان نصب شود و فاصله بین خاموش کننده تا نقاط دور دست ساختمان در زمان بروز حریق نبایستی از 30 متر تجاوز کند .
7ـ برای هر خاموش کننده باید قفسه یا طاقچه ای در نظر گرفته شود که کف این قفسه حداکثر 4/1 متر بالاتر از سطح زمین یا کف طبقه قرار گیرد.
8ـ در صورتیکه طبقه ای از ساختمان مدرسه در زیر طبقه همکف و یا خروجی ساختمان قرار داشته باشد ، باید هر کدام از کلاسها و اطاقهای این طبقه مجهز به پنجره ای مشرف به بیرون باشند که تخلیه اضطراری افراد از آن امکان پذیر باشد.

تأثير اقليمهاي چهارگانه بر معماري مدارس : 

اقليم سرد:

هوا در زمستان سرد يا بسيار سرد و در تابستان مناسب است. عمده‌ترين نياز حرارتي اين اقليم ، گرمايش ساختمانها مي‌باشد. بهترين جهت استقرار ساختمان جنوب تا 30 درجه جنوب شرقي مي‌باشد به شرطي كه در حوزه ‌بادهاي سرد زمستاني نباشد. كلاسهاي يكطرفه به طوريكه كلاسها در سمت جنوب و راهروي محصور در شمال قرار گيرند ، مناسب اين اقليم مي‌باشد. پنجره‌هاي كلاس حدود 30% مساحت نماي خارجي يا 15% مساحت كلاس در نظر گرفته شود. وظيفه سايبان حفاظت پنجره‌ها در مقابل بارندگي مي‌باشد.

براي ديوارهاي خارجي از مصالح سنگين مانند سنگ ، آجر ، بتن به همراه عايق حرارتي استفاده شود. ضخامت ديوارهاي آجري خارجي در حدود 22 تا 35 سانتي‌متر و ديوارهاي داخلي حدود 22 سانتي‌متر در نظر گرفته شود. رنگ سطوح خارجي بايد تيره انتخاب شود.

اقليم گرم و خشك :

هوا در تابستان گرم يا بسيار گرم و در زمستان مناسب مي‌باشد . عمده‌ترين نياز حرارتي اين اقليم ، سرمايش ساختمانها مي‌باشد. بهترين جهت استقرار جهت‌هاي مشرف به شمال مي‌باشند و جهات مشرف به جنوب نيز درصورت ايجاد سايه كامل بر روي پنجره‌ها ، مناسب مي‌باشند جهتي انتخاب شود كه حوزه بادهاي غبارآلود نباشد. با توجه به مقدار گرماي منطقه كلاسهاي دوطرفه يا يكطرفه مناسب هستند. در كلاسهاي يكطرفه ، كلاسها در سمت شمال و راهروي دسترسي به صورت غيرمحصور در جنوب در نظر گرفته شود.

وظيفه سايبان ايجاد سايه بر روي پنجره‌ در ماههاي مهر و آبان مي‌باشد. براي ديوارهاي خارجي تركيبي از مصالح ساختماني سنگين از قبيل آجر ، سنگ ، بتن به همراه عايق حرارتي استفاده شود. ضخامت ديوارهاي خارجي حدود 22 تا 35 سانتيمتر و براي ديوارهاي داخلي حدود 22 سانتي‌متر مي‌باشد. رنگ سطوح خارجي بايد روشن انتخاب شود.

اقليم گرم و مرطوب :

مهمترين ويژگي اين اقليم ، هواي بسيار گرم و مرطوب در فصل تابستان مي‌باشد. عمده‌ترين نياز حرارتي اين اقليم سرمايش و رطوبت‌زدايي فضاهاي آموزشي در 5 تا 8 ماه از سال تحصيلي مي‌باشد.

جهت شمالي بهترين جهت به شمار مي‌رود درصورت پيش‌يني سايه كامل براي پنجره‌ها ، جهت‌هاي مشرف به جنوب نيز قابل قبول هستند. البته بايد جهتي انتخاب شود كه در حوزه مؤثر بادهاي مطلوب منطقه باشد. ساختمانهاي يكطرفه الگوي مناسبي هستند بدين صورت كه كلاسها در سمت شمال پلان و راهروي دسترسي بصورت غيرمحصور در سمت جنوب پلان پيش‌بيني شود. پنجره‌هاي كلاس از 45% مساحت نما يا 24% مساحت كلاس تجاوز نكند. وظيفه سايبان در اين اقليم ، ايجاد سايه بر روي پنجره در اغلب ماههاي سال تحصيلي مي‌باشد. جدارهاي خارجي ساختمان حتماً بايد داراي عايق حرارتي باشند كه سطوح خارجي اين عايق‌هاي حرارتي بايد داراي بخاربند باشد. رنگ سطوح خارجي بايد روشن انتخاب شود.

اقليم باراني :

اين اقليم داراي آب و هواي معتدل و مرطوب مي‌باشد. عمده‌ترين نياز حرارتي اين اقليم گرمايش فضاها در فصل زمستان و ايجاد كوران براي تهويه طبيعي در ماههاي گرم سال تحصيلي مي‌باشد. بهترين جهت براي استفاده از انرژي خورشيد 15 درجه غربي تا 30 درجه شرقي مي‌باشد كه از بين اين جهت‌ها ، گزينه‌اي انتخاب شود كه در حوزه مؤثر بادهاي مطلوب منطقه قرار گيرد. ساختمانهاي يكطرفه‌اي كه كلاسها در سمت جنوب و راهروي غيرمحصور (براي استفاده از جريان هوا) در سمت شمال قرار گيرد ، الگوي مناسبي به شمار مي‌رود.

اندازه پنجره‌ها از 40% مساحت نما يا 20% مساحت كلاس تجاوز نكند. وظيفه سايبان در اين اقليم محافظت پنجره‌ها در برابر بارندگي مي‌باشد. مصالح سطوح خارجي بايد در برابر بارندگي مقاوم باشند و ضخامت ديوارهاي خارجي نبايد كمتر از 22 سانتي‌متر باشد

1– پهنه بندي اقليمي ايران – ساختمانهاي آموزشي تأليف مرتضي كسمائي